Chắc hẳn, khi đọc một tác phẩm văn học, các em học sinh đều ấn tượng bởi cách kể chuyện, cách sử dụng ngôn ngữ, hình ảnh… tạo nên dấu ấn riêng cho tác giả. Vậy, các em đã bao giờ tự hỏi: Điều gì tạo nên sự độc đáo đó? Đó chính là phong cách sáng tác – một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công của một tác phẩm văn học.
Vậy phong cách sáng tác là gì? Làm thế nào để nhận biết phong cách sáng tác của một tác giả? Hãy cùng cô tìm hiểu trong bài viết này nhé!
Phong cách sáng tác là gì?
Nói một cách đơn giản, phong cách sáng tác giống như “dấu vân tay” riêng của mỗi nhà văn, nhà thơ. Nó là hệ thống những đặc điểm về nội dung và nghệ thuật ổn định, lặp đi lặp lại, xuyên suốt trong các sáng tác của một tác giả, giúp ta phân biệt tác giả này với tác giả khác.
Để hiểu rõ hơn về phong cách sáng tác, chúng ta có thể hình dung như thế này: Mỗi người đầu bếp đều có một “bí quyết” riêng để tạo nên món ăn đặc trưng của mình. Phong cách sáng tác cũng vậy, nó chính là “bí quyết” của người nghệ sĩ ngôn từ, tạo nên “hương vị” riêng cho tác phẩm của họ.
Những yếu tố cấu thành phong cách sáng tác
Phong cách sáng tác được cấu thành từ rất nhiều yếu tố, cả về nội dung và nghệ thuật.
1. Phong cách ngôn ngữ:
Mỗi tác giả lại lựa chọn cho mình một cách sử dụng ngôn ngữ riêng. Đó có thể là ngôn ngữ giàu chất thơ, bay bổng, giản dị, mộc mạc, hay tinh tế, sắc sảo.
Ví dụ, khi đọc thơ Xuân Quỳnh, ta bắt gặp một giọng thơ như lời tâm tình, nhỏ nhẹ, nữ tính:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau…”(Sóng – Xuân Quỳnh)
Trong khi đó, thơ của Tố Lan lại mang âm hưởng sử thi, lãng mạn với ngôn ngữ hùng tráng, mạnh mẽ:
” Ôi! Tổ quốc, ta yêu như mẹ cha
Như vợ như chồng, như người yêu, người bạn
Cuộc sống, đời thường, ta cũng muốn chôn vùi…”(Tổ quốc bao giờ đẹp thế này chăng? – Tố Hữu)
2. Phong cách xây dựng hình tượng:
Mỗi tác giả có cách riêng để xây dựng hình tượng nhân vật, sự kiện, không gian, thời gian…
Nhà văn Nam Cao thường hướng ngòi bút vào những người nông dân nghèo khổ, với những số phận bất hạnh, oan trái như Chí Phèo, lão Hạc…
Ngược lại, Nguyễn Du lại tập trung khắc họa vẻ đẹp tâm hồn của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến, với những nỗi đau, bất hạnh như Thúy Kiều, Vũ Nương…
3. Giọng điệu:
Giọng điệu thể hiện thái độ, tình cảm của tác giả đối với cuộc sống, con người được phản ánh trong tác phẩm. Giọng điệu có thể là lạc quan, yêu đời, trân trọng, ngợi ca, hoặc đau xót, thương cảm, phẫn nộ, lên án…
Ví dụ:
-
Thơ Nguyễn Khuyến thường mang giọng điệu thâm trầm, ẩn chứa nỗi niềm u uất của một nhà nho bất đắc chí.
-
Thơ Hồ Chí Minh lại khí phách, hào hùng, thể hiện tinh thần lạc quan cách mạng.
4. Các biện pháp nghệ thuật:
Mỗi tác giả sẽ sử dụng và kết hợp các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa… một cách tài tình và sáng tạo để tạo nên phong cách riêng.
Ví dụ:
- Xuân Diệu với phong cách thơ lãng mạn, thường sử dụng những hình ảnh so sánh, ẩn dụ độc đáo:
“Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”
(Vội vàng – Xuân Diệu)
- Nguyễn Tuân nghiêng về lối văn chương cầu kỳ, trau chuốt:
“Chao ôi! Đối với những người ở quanh mình, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương: không bao giờ ta thương…”
(Chữ người tử tù – Nguyễn Tuân)
Tầm quan trọng của phong cách sáng tác
Phong cách sáng tác có vai trò vô cùng quan trọng, quyết định sự thành công của một tác phẩm văn học.
-
Thể hiện cá tính sáng tạo: Giống như mỗi người đều có một tâm hồn riêng, mỗi tác giả cũng có một thế giới quan, một cái nhìn riêng về cuộc sống và con người. Phong cách sáng tác chính là cách thức để nhà văn thể hiện “cái tôi” độc đáo của mình.
-
Tạo sự hấp dẫn cho tác phẩm: Một tác phẩm có phong cách sáng tác độc đáo, mới lạ sẽ tạo ấn tượng mạnh mẽ, thu hút sự chú ý của người đọc.
-
Khẳng định giá trị tác phẩm: Phong cách sáng tác riêng biệt chính là yếu tố giúp tác phẩm của một tác giả đứng vững trước thử thách của thời gian và khẳng định giá trị trước bạn đọc.
Nhận biết phong cách sáng tác của một tác giả
Vậy làm thế nào để nhận biết được phong cách sáng tác của một tác giả? Các em có thể dựa vào một số đặc điểm sau:
- Ngôn ngữ: Cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu…
- Hình tượng: Cách xây dựng nhân vật, sự kiện…
- Nội dung: Những tư tưởng, quan điểm, tình cảm mà tác giả gửi gắm
- Nghệ thuật: Cách sử dụng các biện pháp tu từ, kết cấu…
Để nhận biết rõ hơn phong cách sáng tác, các em nên đọc nhiều tác phẩm của cùng một tác giả và so sánh với các tác giả khác.
Kết luận
Phong cách sáng tác là một yếu tố quan trọng tạo nên giá trị cho tác phẩm văn học. Hiểu về phong cách sáng tác giúp chúng ta thẩm thấu sâu sắc hơn những thông điệp mà tác giả gửi gắm, đồng thời khám phá thêm nhiều điều thú vị về thế giới văn chương.
Các em đã hiểu rõ hơn về phong cách sáng tác là gì chưa? Hãy để lại bình luận bên dưới và chia sẻ những tác phẩm văn học mà em yêu thích cùng cô nhé!