“Lời văn là tấm gương phản chiếu tâm hồn”, một bài văn hay không chỉ thể hiện sự am hiểu kiến thức mà còn toát lên từ chính tâm hồn, suy nghĩ của người viết. Trong các kỳ thi Ngữ Văn, bài nghị luận xã hội luôn là phần thi “đinh” đòi hỏi học sinh phải vận dụng linh hoạt kiến thức và kỹ năng viết. Vậy làm sao để nâng cao kỹ năng làm bài nghị luận xã hội? Hãy cùng tôi, một người đồng hành cùng các bạn trên con đường chinh phục môn Ngữ Văn, tìm lời giải đáp qua bài viết dưới đây!
Hiểu Rõ Bố Cục Và Yêu Cầu Của Bài Nghị Luận Xã Hội
Trước khi xây dựng một ngôi nhà, chúng ta cần có một bản thiết kế chi tiết. Việc nắm vững bố cục và yêu cầu của bài nghị luận xã hội cũng giống như việc phác thảo khung sườn cho một bài văn hoàn chỉnh.
Bài nghị luận xã hội thường có bố cục 3 phần:
- Mở bài (Khoảng 0.5 trang): Giới thiệu, dẫn dắt vào vấn đề nghị luận một cách tự nhiên, ngắn gọn.
- Thân bài (Khoảng 2 đến 2.5 trang): Phần quan trọng nhất, trình bày, phân tích, chứng minh, bình luận về vấn đề nghị luận một cách rõ ràng, logic, có sức thuyết phục.
- Kết bài (Khoảng 0.5 trang): Khái quát lại vấn đề, đồng thời mở rộng vấn đề, rút ra bài học kinh nghiệm, liên hệ bản thân.
Yêu cầu chung:
- Nội dung: Xác định đúng vấn đề cần nghị luận, thể hiện quan điểm rõ ràng, lập luận chặt chẽ, logic, sử dụng linh hoạt các thao tác lập luận (phân tích, so sánh, đối chiếu,…) để làm sáng tỏ vấn đề.
- Hình thức: Đảm bảo bố cục 3 phần, diễn đạt trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
Ví dụ: Với đề bài “Suy nghĩ về vai trò của việc đọc sách trong thời đại công nghệ 4.0”, chúng ta cần xác định vấn đề nghị luận là vai trò của việc đọc sách, từ đó triển khai các luận điểm, luận cứ xoay quanh vấn đề này.
Rèn Luyện Kỹ Năng Đọc – Hiểu Văn Bản
Để viết tốt, trước hết phải đọc tốt. Kỹ năng đọc – hiểu văn bản là nền tảng không thể thiếu để các em có thể nâng cao kỹ năng làm bài nghị luận xã hội.
- Đọc kỹ, hiểu sâu vấn đề: Đừng chỉ đọc lướt qua mà hãy đọc kỹ từng câu chữ, từng đoạn văn để hiểu rõ nội dung, ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải.
- Phân tích bố cục, giọng văn: Xác định bố cục của văn bản, phân tích giọng điệu, từ ngữ mà tác giả sử dụng để từ đó hiểu rõ hơn về dụng ý nghệ thuật cũng như thông điệp của tác phẩm.
- Liên hệ thực tế: Rèn luyện thói quen liên hệ nội dung văn bản với thực tế cuộc sống, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho bản thân.
Ví dụ: Khi đọc văn bản “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm, các em không chỉ nắm được tầm quan trọng của việc đọc sách mà còn học hỏi được phương pháp đọc sách hiệu quả từ chính tác giả.
Xây Dựng Vốn Kiến Thức Xã Hội Phong Phú
Một bài văn hay phải là bài văn có chiều sâu. Vốn kiến thức xã hội phong phú chính là “chất liệu” giúp bài văn của các em trở nên thuyết phục và ấn tượng hơn.
- Đọc sách, báo: Hãy dành thời gian đọc sách, báo để mở mang kiến thức về các lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống.
- Quan sát, trải nghiệm thực tế: Tham gia các hoạt động xã hội, tình nguyện… để trau dồi kinh nghiệm sống và kỹ năng thực hành xã hội.
- Trao đổi, học hỏi: Tham gia các diễn đàn, câu lạc bộ… để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, kiến thức từ bạn bè, thầy cô.
Ví dụ: Khi được hỏi về vấn đề “Bạo lực học đường”, nếu các em chỉ nêu được khái niệm thì bài văn sẽ rất chung chung. Ngược lại, nếu các em phân tích được thực trạng, nguyên nhân, hậu quả của vấn đề này, đồng thời đưa ra các giải pháp khả thi thì bài văn sẽ sâu sắc và ấn tượng hơn rất nhiều.
Luyện Tập Thường Xuyên Và Biết Cách Tự Đánh Giá
“Văn ôn võ luyện”, việc luyện tập thường xuyên là vô cùng quan trọng để nâng cao kỹ năng làm bài nghị luận xã hội.
- Luyện tập theo nhiều dạng đề: Đừng ngại thử sức với nhiều dạng đề khác nhau để làm quen với cách đặt vấn đề, cách lập luận và cách diễn đạt đa dạng.
- Tự đánh giá, rút kinh nghiệm: Sau mỗi bài viết, hãy tự đánh giá lại bài làm của mình, nhận ra những ưu điểm cần phát huy và những hạn chế cần khắc phục.
- Tham khảo các bài văn mẫu: Học hỏi thêm về cách triển khai ý, cách lập luận, cách sử dụng từ ngữ… từ các bài văn mẫu hay. Tuy nhiên, không nên sao chép mà hãy chắt lọc cho mình những kiến thức bổ ích nhất.
Ví dụ: Các em có thể đặt mục tiêu mỗi tuần viết 2 bài nghị luận xã hội. Sau khi viết xong, hãy nhờ thầy cô hoặc bạn bè nhận xét, góp ý để hoàn thiện bài viết của mình hơn.
Kết Luận
Nâng cao kỹ năng làm bài nghị luận xã hội là một quá trình rèn luyện lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực của bản thân mỗi học sinh. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây của tôi sẽ giúp các em tự tin hơn trên con đường chinh phục “chướng ngại vật” nghị luận xã hội. Hãy nhớ rằng, mỗi bài văn là một “đứa con tinh thần” của các em, vì vậy hãy viết bằng cả trái tim và khối óc để tạo nên những “tác phẩm” độc đáo và ấn tượng nhất!
Các em có muốn chia sẻ những khó khăn khi làm bài nghị luận xã hội? Hãy để lại bình luận bên dưới để chúng ta cùng trao đổi nhé!