Cách Viết Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Văn Học Hay Nhất

Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng từng ít nhất một lần “vò đầu bứt tóc” vì chưa biết cách viết bài văn phân tích tác phẩm văn học sao cho hay, cho đủ ý. Viết văn là một môn học tưởng dễ mà lại khó, đòi hỏi ở người viết không chỉ có kiến thức nền tảng về tác phẩm, mà còn cần có tư duy sáng tạo và khả năng diễn đạt tốt.

Hiểu được điều đó, hôm nay, thầy cô sẽ hướng dẫn các em cách viết bài văn phân tích tác phẩm văn học chi tiết và đầy đủ nhất. Các em hãy cùng theo dõi nhé!

I. Tìm Hiểu Chung Về Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Văn Học

1. Bài văn phân tích tác phẩm văn học là gì?

Bài văn phân tích tác phẩm văn học là kiểu bài nghị luận văn học, trong đó người viết phải trình bày cảm nhận, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

Bài văn phân tích tác phẩm văn học bao gồm những loại nào?

Tùy theo yêu cầu của đề bài, bài văn phân tích tác phẩm văn học được chia thành nhiều loại khác nhau. Dưới đây là một số kiểu bài thường gặp:

Phân tích một tác phẩm, một đoạn trích: Đây là dạng bài phổ biến nhất.
Phân tích một hình tượng nghệ thuật: Ví dụ như “Phân tích hình tượng Từ Hải trong “Truyện Kiều”, “Phân tích hình tượng người lính trong thơ Tố Hữu”….
Phân tích một chủ đề, một đề tài: Ví dụ như “Phân tích đề tài người phụ nữ trong xã hội cũ qua các tác phẩm “Tự tình” (Hồ Xuân Hương), “Chinh phụ ngâm” (Đặng Trần Côn – Đoàn Thị Điểm), “Truyện Kiều” (Nguyễn Du).

2. Mục đích viết bài văn phân tích tác phẩm văn học

Mục đích của việc viết bài văn phân tích tác phẩm văn học là giúp người đọc:

Nắm được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Hiểu được dụng ý và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.
Thấy được tài năng của tác giả và bồi dưỡng tình yêu văn học.

II. Cách Viết Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Văn Học Điểm Cao

Để bài viết mạch lạc, đủ ý và đạt điểm cao, các em cần lưu ý một số vấn đề sau:

1. Lập Dàn Ý

Dàn ý là phần khung sườn cho bài văn của các em. Một dàn ý logic và đầy đủ ý sẽ giúp bài văn của các em mạch lạc và dễ hiểu hơn.

Dưới đây là dàn ý chung cho bài văn phân tích tác phẩm văn học:

a) Mở bài:

Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận.

b) Thân bài:

Phân tích nội dung:
- Khái quát hoàn cảnh sáng tác, nội dung chính của tác phẩm.
- Đi sâu phân tích các khía cạnh:
  - Nhân vật: Cố gắng phân tích ngoại hình, hành động, ngôn ngữ, tâm lý, số phận của các nhân vật để thấy được phẩm chất, tính cách cũng như ý nghĩa của hình tượng nhân vật.
  - Cốt truyện: Phân tích cách tác giả xây dựng cốt truyện, những sự kiện, biến cố chính. Từ đó, chỉ ra được mâu thuẫn, những xung đột trong tác phẩm.
  - Không gian, thời gian nghệ thuật: Phân tích ý nghĩa của không gian và thời gian trong tác phẩm.
Phân tích nghệ thuật:
- Phân tích những đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm, đoạn trích như: Ngôn ngữ, giọng điệu, thể loại, biện pháp tu từ,…
- Nêu dẫn chứng, phân tích chi tiết các dẫn chứng để làm rõ vấn đề.

c) Kết bài:

Khẳng định lại giá trị của tác phẩm.
Nêu cảm nhận, bài học rút ra từ tác phẩm.

2. Các Bước Viết Bài Văn Phân Tích Tác Phẩm Văn Học

a) Mở bài

Các em có thể giới thiệu chung về tác giả, tác phẩm, sau đó dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích.
Hoặc mở bài bằng cách nêu ý kiến, cảm xúc của em về tác phẩm.

Ví dụ:

Giới thiệu chung: “Nguyễn Du là đại thi hào của dân tộc Việt Nam. Tên tuổi ông gắn liền với tác phẩm “Truyện Kiều” – một kiệt tác văn học mang giá trị nhân văn sâu sắc. Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là một trong những đoạn trích hay nhất của “Truyện Kiều”. Đoạn trích đã khắc họa rõ nét nỗi nhớ nhung, thân phận bấp bênh của Thúy Kiều khi phải sống xa quê hương, người thân”.
Nêu cảm xúc: “Từng câu thơ trong đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” như xoáy sâu vào trái tim người đọc, để lại biết bao xót thương, đồng cảm. Qua đoạn trích, người đọc cảm nhận được tấm lòng nhân hậu, số phận bất hạnh của người con gái tài sắc vẹn toàn – Thúy Kiều”.

b) Thân bài:

Đây là phần quan trọng nhất trong cách viết bài văn phân tích tác phẩm văn học. Phần này chiếm số lượng câu chữ nhiều nhất. Các em cần làm rõ các luận điểm đã nêu trong phần thân bài.

Ví dụ:

Phân tích đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”:

Giới thiệu chung:
- Hoàn cảnh sáng tác: Sau khi bị Tú Bà lừa bán vào lầu xanh, Kiều được Mã Giám Sinh chuộc về. Nhưng hắn ta lại là một kẻ lòng lang dạ só, muốn ép Kiều làm vợ lẽ. Không chịu chôn vùi thanh xuân, Kiều định tự vẫn nhưng bất thành. Mã Giám Sinh sợ hãi, bèn giấu Kiều ở lầu Ngưng Bích.
- Nội dung chính: Đoạn trích thể hiện tâm trạng cô đơn, sầu khổ và nỗi nhớ nhà, nhớ người yêu da diết của Thúy Kiều.
Phân tích:
- Phân tích tâm trạng cô đơn, lẻ loi của Kiều:
  - Không gian: “lầu Ngưng Bích”, “nơi đất khách quê người”, “bốn bề bát ngát”, “nửa tình nửa cảnh”.
  - Thời gian: “buồn trông”, “chiều hôm”, “bóng xế”, “mây sà”, “gió lồng”, “cánh buồm xa xa”.
  - Ngôn ngữ: Các từ láy “thấp thoáng”, “xa xa” kết hợp với hình ảnh “cánh buồm” gợi nên không gian mênh mông, rộng lớn, từ đó thấy được nỗi cô đơn, lẻ loi trong lòng Kiều.
- Phân tích nỗi nhớ nhà, nhớ người yêu của Kiều:
  - Kiều nhớ cha mẹ già yếu ở quê nhà: “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng/ Tin sương luống những rày trông mai chờ/ Chân trời góc bể bơ vơ/ Tấm son gột rửa bao giờ cho phai”.
  - Nàng nhớ người yêu – Kim Trọng: “Tưởng lời nguyền độc non mòn/ Tưởng lời thề đá mòn không đá mòn”.
  - Ngôn ngữ: Điệp từ “tưởng”, từ ngữ gợi hình, gợi cảm cho thấy nỗi nhớ da diết, khắc khoải của Kiều.

c) Kết bài:

Khái quát lại giá trị nội dung, nghệ thuật của đoạn trích.
Nêu cảm nhận chung về tác phẩm.

Ví dụ: Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” khiến người đọc xúc động trước thân phận bấp bênh và tấm lòng hiếu thảo của Kiều. Qua đó, ta càng cảm thấy căm phẫn xã hội phong kiến bất công đã chèn ép, đẩy người phụ nữ vào bi kịch.

III. Một số lưu ý khi làm bài văn phân tích

Để bài viết phân tích tác phẩm văn học thêm ấn tượng, các em cần lưu ý một số điều sau:

Nắm chắc kiến thức: Cần đọc kỹ tác phẩm, nắm rõ nội dung, nghệ thuật, hoàn cảnh sáng tác,… để có kiến thức phân tích.
Làm đúng yêu cầu đề: Mỗi đề bài sẽ có yêu cầu khác nhau. Các em cần đọc kỹ đề để làm bài đúng trọng tâm, tránh lan man, thiếu ý.
Sử dụng từ ngữ phù hợp: Lựa chọn từ ngữ chính xác, giàu hình ảnh và phù hợp với văn phong nghị luận.
Trình bày sạch đẹp: Bài viết cần trình bày rõ ràng, sạch đẹp, luận điểm rõ ràng, dễ theo dõi.

Lời kết:

Hy vọng, qua bài viết này, các em đã hiểu rõ hơn về cách viết bài văn phân tích tác phẩm văn học. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, các em hãy để lại bình luận bên dưới, thầy cô sẽ giải đáp ngay nhé!