“Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có” – câu nói của Macxim Gorki đã khẳng định sức mạnh to lớn của văn học đối với đời sống tinh thần con người. Và để hành trình khám phá thế giới văn chương thêm phần lôi cuốn, kỹ năng viết bài sao cho hay, đặc biệt là phần mở bài ấn tượng là điều vô cùng quan trọng. Chắc hẳn các em học sinh, sinh viên đều mong muốn có thể tự tin tạo ra những bài văn thu hút người đọc ngay từ những dòng đầu tiên. Vậy hãy cùng thầy cô tìm hiểu những bí quyết để viết mở bài “gây thương nhớ” nhé!
Mở bài là gì? Vai trò của mở bài trong văn bản
Trước khi đi vào tìm hiểu cách viết mở bài ấn tượng, chúng ta cần hiểu rõ:
- Mở bài là gì? Mở bài là phần đầu tiên của một bài văn, có nhiệm vụ giới thiệu, dẫn dắt vào nội dung chính của bài viết.
- Vai trò của mở bài: Như một “lời chào” gửi đến người đọc, mở bài góp phần quan trọng trong việc thu hút sự chú ý và khơi gợi sự tò mò, thôi thúc người đọc tiếp tục khám phá những phần tiếp theo. Mở bài hay sẽ tạo ấn tượng ban đầu tốt đẹp, giúp bài viết trở nên hấp dẫn và thuyết phục hơn.
Các dạng mở bài thường gặp trong văn học
Trong văn học, có rất nhiều cách để tạo nên một mở bài ấn tượng. Tuy nhiên, có thể chia thành một số dạng chủ yếu như sau:
1. Mở bài trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề, giới thiệu ngay nội dung chính của bài viết.
Ví dụ: Trong bài văn nghị luận về tác phẩm “Chí Phèo” của Nam Cao, mở bài trực tiếp có thể là:
“Bi kịch của Chí Phèo là bi kịch của một con người sinh ra là người nhưng bị xã hội tha hóa thành quỷ dữ. Tác phẩm “Chí Phèo” đã vạch trần bộ mặt tàn bạo của xã hội thực dân nửa phong kiến đương thời, đồng thời khẳng định bản chất lương thiện và khao khát được sống lương thiện của người nông dân.”
2. Mở bài gián tiếp: Dẫn dắt vào vấn đề một cách khéo léo thông qua những câu chuyện, hình ảnh, so sánh, liên tưởng…
Ví dụ: Vẫn với tác phẩm Chí Phèo, mở bài gián tiếp có thể là:
“Trong văn học Việt Nam, hình ảnh người nông dân trước Cách mạng tháng Tám thường gắn liền với những số phận bất hạnh, oan nghiệt. Họ là những nạn nhân của xã hội phong kiến th腐败, bị chà đạp, bóc lột đến cùng cực. Và Chí Phèo, nhân vật chính trong tác phẩm cùng tên của Nam Cao, là một trong những hình tượng điển hình cho số phận bi kịch ấy.”
3. Mở bài bằng câu hỏi tu từ: Đặt ra những câu hỏi có tính gợi mở, kích thích sự suy ngẫm của người đọc.
Ví dụ: “Phải chăng con người ta sinh ra không ai là người xấu? Vậy điều gì đã biến Chí Phèo, từ một anh canh điền hiền lành chất phác, trở thành con quỷ dữ của làng Vũ Đại?”
4. Mở bài bằng thơ, ca dao, tục ngữ: Sử dụng những câu thơ, câu ca dao, tục ngữ… phù hợp với nội dung bài viết để tạo ấn tượng mạnh mẽ.
Ví dụ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Quả thực, môi trường sống có tác động rất lớn đến sự hình thành nhân cách con người. Và tác phẩm “Chí Phèo” của Nam Cao đã minh chứng cho điều đó một cách sâu sắc.
Bí quyết để viết mở bài ấn tượng
Để có một mở bài ấn tượng, thu hút người đọc ngay từ những dòng đầu tiên, các em cần lưu ý một số “bí kíp” sau:
1. Nắm chắc nội dung, đề tài: Trước khi bắt tay vào viết, cần phải hiểu rõ đề bài yêu cầu gì, xác định được nội dung chính cần truyền tải.
2. Lựa chọn dạng mở bài phù hợp: Không có một công thức chung nào cho tất cả các dạng bài. Tùy thuộc vào nội dung, đề tài, phong cách viết mà lựa chọn dạng mở bài phù hợp nhất.
3. Sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, giàu hình ảnh: Ngôn ngữ trong mở bài cần ngắn gọn, súc tích nhưng vẫn phải đảm bảo tính gợi hình, gợi cảm, khơi gợi trí tò mò cho người đọc.
4. Tránh lan man, dài dòng: Mở bài không nên quá dài, chỉ nên chiếm khoảng 1/10 dung lượng toàn bài. Tránh lan man, sa đà vào những chi tiết không cần thiết.
5. Sáng tạo và độc đáo: Hãy thể hiện cá tính, sự sáng tạo của bản thân trong cách diễn đạt, cách dẫn dắt vấn đề.
Một số lưu ý khi viết mở bài
- Mở bài là phần “mặt tiền” của bài viết, vì vậy cần trình bày sạch đẹp, khoa học.
- Cần đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa mở bài, thân bài và kết bài.
- Tránh lặp lại nội dung giữa phần mở bài và kết bài.
- Không nên sa đà vào sử dụng quá nhiều từ ngữ hoa mỹ, sáo rỗng, thiếu tự nhiên.
Viết mở bài ấn tượng là cả một nghệ thuật, đòi hỏi sự rèn luyện và trau dồi không ngừng. Hy vọng rằng những chia sẻ trên đây của thầy cô sẽ giúp các em học sinh, sinh viên tự tin hơn trong hành trình chinh phục “vũ trụ” văn chương. Hãy nhớ, việc thực hành thường xuyên là chìa khóa để các em ngày càng tiến bộ. Chúc các em thành công!
Các em có muốn tìm hiểu thêm về cách viết thân bài hay, kết bài ấn tượng? Hãy để lại bình luận phía dưới để thầy cô giải đáp nhé! Đừng quên chia sẻ bài viết hữu ích này đến bạn bè và cùng đón đọc những bài viết bổ ích khác trong chuyên mục “Kỹ năng làm văn” của chúng ta nhé!